Selanik ve İstanbul'da Yahudi Bankerler

Nurdan İpek

Osmanlı Devleti içinde 16. yüzyıldan itibaren büyük bir güç oluşturmuş olan sarraf-Yahudi profili 19. yüzyılı büyük kayıplarla karşılanmıştır. Sarraflıktan bankerliğe geçiş süreci içinde Yahudi sarraflar bir taraftan iflasın eşiğine gelirken, diğer taraftan da devlet tarafından tasfiye edilmek suretiyle Osmanlı ekonomisi içindeki aktif rollerini büyük ölçüde kaybetmişler, 19. yüzyıldan itibaren yerlerini Rum ve Ermeni bankerlere kaptırmışlardır. Yahudi bankerler pek çok yerde finans piyasası içinde yavaş yavaş kaybolurken Selanik ve İstanbul şehirleri bu açıdan büyük bir istisnayı oluşturmuştur. Selanik, Yahudi nüfusunun en yoğun yaşadığı yer olarak büyük Yahudi bankerlere 19. yüzyıl boyunca ev sahipliği yaparken, İstanbul'da da az sayıda olmalarına rağmen Yahudi bankerler Osmanlı ekonomisi içinde kilit rol oynamışlardır. Selanik'te Allatini, Fernandez, Modiano gibi büyük banker aileler ile İstanbul'da Kamondolar banker-Yahudi profilini son ihtişamını yaşatmışlardır. Bu aileler Osmanlı Devleti'nin çöküş sürecine girdiği yıllarda sahip oldukları ekonomik güç sayesinde devlet adamları ile samimi ilişkilere girmişler ve dolayısıyla Osmanlı siyasi hayatının içinde de gizli bir varlık göstermişlerdir.