Dersim'in Kayıp Kızları

_{Tertele Çeneku ( Kızların Kıyımı )}

Nezahat Gündoğan, Kazım Gündoğan

“Kız kardeşim 2-3 yaşlarındaydı. Adı Xece (Hacer). Bizi Ovacık'ta toplamışkafileler halinde Hozat üzerinden Elazığ'a götürüyorlardı. Yüzlerce belkibinlerce insan. Yara bere içinde, aç susuz, perişan. Ben 13 yaşlarındaydım.Her şeyi bugün gibi hatırlıyorum. Subaylar güzel kız çocukları almakistiyorlardı. Kız kardeşim çok güzeldi. Bir subay kız kardeşimi annemdenzorla almak istedi. Annem vermedi. Pertek köprüsüne geldiğimizde oradamola verildi. Aynı subay tekrar geldi ve annemden zorla aldı. Ağladı. Neyaptıysa aldı. ‘Evlatlık alacağım. Ona bakacağım,' dedi subay. Sadece kızkardeşim alınmadı tabii. Çok kız çocuğu alındı. Aynı zamanda amcamın kızıda alınıp götürülüyor. Amcamın kızının adı Tege idi.”Xece'nin, Tege'nin başına gelenler ‘münferit olay' değil. 1937/1938 “TunceliHarekâtı”ndan sonra çok sayıda kız çocuk ailelerinden alındı – kimisizaten anne babasız kalmıştı. Yatılı okullara verildiler, bazıları da subaylaraveya bürokratlara evlatlık olarak teslim edildi. Aslında 1926'dan 1950'yekadar değişen yoğunluklarla süren bu uygulama, Dersim kırımının vahimcephelerinden biridir.

Nezahat ve Kazım Gündoğan, yıllarca uğraşarak, sebatla, Dersim'in bukayıp kızlarının izini sürdüler. Kendileriyle, yakınlarıyla konuştular. Bukitapta, yüzü aşkın ‘vaka' yer alıyor: Ailesinden, kökünden koparılmışinsanların çile dolu hikâyelerinden parçalar… Annelerin çocuklarından,hatta bazen kendilerinden sakladıkları sırların hikâyeleri…