Doğu ve Güneydoğu Anadolu'nun Dil Atlası

Ahmet Buran

Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgesi dil ve kimlik tartışmalarına sahne olan bir bölgemizdir. Haritada da görüldüğü gibi bölgede tek bir dilin kesin hâkimiyeti yoktur. Türkçe, Kürtçe, Zazaca, Arapça, Süryanice, Ermenice, Çerkezce gibi diller, yer yer değişik miktarda ve değişik biçimde kullanılmaktadır. Fakat Türkiye'nin büyük bir bölümünde Türkçenin kesintisiz hakimiyeti söz konusu iken, özellikle Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgesinde, dillerin coğrafi dağılımı öylesine karmaşıktır ki, neredeyse homojen dil bölgeleri çizmek imkânsızlaşmaktadır.

Bugün bölge nüfusunun % 85-90'ı Türkçeyi anlamakta ve konuşmaktadır. Şehir ve ilçe merkezlerinde daha yoğun olmak üzere Türkçe bölgedeki en büyük ortak anlaşma vasıtasıdır. Dolayısıyla bölge halkının büyük bir bölümü iki dillidir. Türkçeden başka sırasıyla Kürtçe, Zazaca, Arapça, Süryanice, Ermenice, Çerkezce gibi diller takip eder. Bu harita, bölgede yaşayan dilleri özellikle işlevselliği, kullanım sıklığı ve günlük iletişim dili oluşu bakımından ele almaktadır.