Yusuf Akçura'ya Göre Büyük Güçler ve Osmanlı Devletinin Yıkılışı

Abdullah Gündoğdu

Osmanlı Hıristiyan azınlıklarının o anki durumu Şark Meselesi başlığı altında incelendi. Bu tabir aynı zamanda diplomatlarca, geleceğe ilişkin tasarıları anlamlandırırken de kullanıldı. Avrupa tarihçileri de aynı tabiri geçmiş zamanlardaki Türk-Avrupa münasebetlerini açıklamak için kullandılar. Böylece Şark Meselesi, geçmiş- hal-gelecek derinliği olan bir tarih terimi olarak mana kazandı. Tarihçiler, Türk-Avrupa münasebetlerinin başlangıcı olarak türlü olayları kabul ettikleri için, Şark Meselesi'nin başlangıcı da tarihçilerin görüş ve eğilimlerine göre farklı olarak tespit edilmiş oluyordu. Nitekim bu başlangıcı, Türk güçlerinin Avrupa'ya yayılmaya başladığı tarihe kadar götürenler bile vardır. Hatta Şark Meselesi'ne, islâmlığın doğuşunu. Haçlı seferlerinin başlamasını ve Osmanlı Türklerinin Avrupa'ya ayak basmalarını menşe olarak kabul edenler de az değildir. 19. yüzyıl boyunca devam eden ve Sevr ile son merhaleye ulaşan Şark Meselesi Avrupa devletleri için Osmanlı imparatorluğu'nun tasfiyesi anlamına geliyordu.